آیا تا به حال هنگام خرید چراغ، با عبارتی به نام «درجه حفاظت IP» برخورد کرده‌اید؟ این عبارت ممکن است در ابتدا کمی پیچیده به نظر برسد، اما در واقع، دانستن آن برای انتخاب چراغ مناسب، خصوصا در مکان‌هایی مانند حمام، آشپزخانه، استخر و فضای باز، بسیار مهم است. در این مقاله از EDC، به زبان ساده و با مثال‌های کاربردی، به شما خواهیم گفت که درجه حفاظت IP چیست و چگونه می‌توانید با توجه به آن، چراغ مناسب را انتخاب کنید.

درجه حفاظت یا استاندارد IP چیست؟

IP مخفف عبارت International Protection است و به معنای حفاظت بین‌المللی است. این استاندارد، سطح حفاظت یک محصول الکتریکی در برابر نفوذ اجسام جامد (مانند گرد و غبار) و مایعات (مانند آب) را مشخص می‌کند. به عبارت ساده‌تر، درجه IP نشان می‌دهد که یک محصول تا چه حد در برابر عوامل خارجی مقاوم است.

کاربردهای IP در دنیای روشنایی

درجه IP در صنعت روشنایی، به ویژه برای چراغ‌هایی که در محیط‌های مرطوب، گرد و غبار آلود یا در معرض ضربه قرار دارند، بسیار مهم است. برای مثال:

• چراغ‌ استخری: این چراغ‌ها معمولا دارای درجه حفاظت IP68 هستند که نشان می‌دهد کاملا در برابر نفوذ گرد و غبار مقاوم بوده و حتی می‌توانند به طور کامل در آب غوطه‌ور شوند.
• چراغ‌های حمام و سرویس بهداشتی: این چراغ‌ها نیز به دلیل وجود رطوبت، نیاز به درجه حفاظت بالایی دارند. معمولا از چراغ‌هایی با درجه حفاظت IP44 یا بالاتر استفاده می‌شود و برای نورپردازی حمام یا سرویس بهداشتی به کار می‌روند.
• چراغ‌ نمای ساختمانی: این چراغ‌ها در معرض شرایط آب و هوایی مختلف قرار دارند و به همین دلیل، به درجه حفاظت بالایی در برابر گرد و غبار، رطوبت و ضربه نیاز دارند. برای نورپردازی نمای ساختمان از این چراغ‌ها استفاده می‌شود.
• چراغ‌ ضد گرد و غبار و رطوبت: این چراغ‌ها برای استفاده در محیط‌های صنعتی و کارگاهی که گرد و غبار و رطوبت زیادی وجود دارد، بسیار مناسب هستند.

• چراغ‌های دفنی: این نوع چراغ‌ها برای نورپردازی باغ، مسیرها و ورودی‌ها و در کل فضای خارجی استفاده می‌شوند. درجه حفاظت آنها معمولا IP67 یا IP68 است که امکان مقاومت در برابر آب و گرد و غبار را فراهم می‌کند، به طوری که می‌توانند در شرایط جوی مختلف و زیر خاک قرار گیرند.
• چراغ سوله ای: این نوع چراغ‌ها برای استفاده در سوله‌ها و انبارها طراحی شده‌اند و لازم است در برابر ضربه و گرد و غبار، مقاومت داشته باشند. معمولا از چراغ‌هایی با درجه حفاظت IP65 یا بالاتر استفاده می‌شود تا بتوانند در شرایط سخت و نورپردازی محیط‌های صنعتی به خوبی کار کنند.

تفسیر اعداد IP

درجه IP با دو عدد نشان داده می‌شود. عدد اول نشان‌دهنده سطح حفاظت در برابر نفوذ اجسام جامد است و عدد دوم نشان‌دهنده سطح حفاظت در برابر نفوذ مایعات است. هرچه این اعداد بزرگ‌تر باشند، به معنای سطح حفاظت بالاتر است.

عدد اول: حفاظت در برابر اجسام جامد

• 0: هیچ حفاظتی در برابر اجسام جامد وجود ندارد.
• 1: حفاظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 50 میلی‌متر. (مثلا دست انسان)
• 2: حفاظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 12.5 میلی‌متر. (مثلا انگشت انسان)
• 3: حفاظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 2.5 میلی‌متر. (مثلا ابزارهای کوچک)
• 4: حفاظت در برابر اجسام جامد بزرگ‌تر از 1 میلی‌متر. (مثلا سیم‌های کوچک)
• 5: حفاظت در برابر گرد و غبار، به طوری که مقدار کمی گرد و غبار ممکن است وارد دستگاه شود اما عملکرد آن را مختل نمی‌کند.
• 6: حفاظت کامل در برابر نفوذ گرد و غبار.

عدد دوم: حفاظت در برابر مایعات

• 0: هیچ حفاظتی در برابر آب وجود ندارد.
• 1: حفاظت در برابر قطرات آب عمودی. (مثلا قطرات آب چکه کردن)
• 2: حفاظت در برابر قطرات آب با زاویه 15 درجه.
• 3: حفاظت در برابر پاشش آب با زاویه 60 درجه.
• 4: حفاظت در برابر پاشش آب از همه جهات.
• 5: حفاظت در برابر جت آب با فشار کم از همه جهات.
• 6: حفاظت در برابر جت آب قوی از همه جهات.
• 7: حفاظت در برابر غوطه‌وری موقت در آب (تا عمق مشخص شده).
• 8: حفاظت کامل در برابر غوطه‌وری طولانی‌مدت در آب.

مثال‌هایی از استاندارد IP

IP54 چیست؟

در این استاندارد، عدد 5 نشان‌دهنده محافظت نسبی در برابر گرد و غبار و عدد 4 نشان‌دهنده محافظت در برابر پاشیدن آب است. این استاندارد برای چراغ‌های محیط‌های داخلی مناسب است.

IP65 چیست؟

این استاندارد نشان‌دهنده محافظت کامل در برابر گرد و غبار و پاشیدن قوی آب است. چراغ‌هایی با این استاندارد برای محیط‌های بیرونی مناسب هستند.

مثال: IP65 به این معنی است که چراغ در برابر نفوذ کامل گرد و غبار مقاوم بوده و در برابر پاشش آب از هر زاویه نیز محافظت می‌شود.

چگونه درجه ضد آب بودن را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص درجه ضد آب بودن یک چراغ، به برچسب روی محصول یا دفترچه راهنمای آن مراجعه کنید. در این برچسب، درجه IP به وضوح مشخص شده است.

تست‌های مربوط به درجه حفاظت

تجهیزات باید تحت شرایط مختلف آزمایش شوند تا استاندارد IP دقیقا مشخص شود. این تست‌ها شامل قرار دادن تجهیزات در برابر جریان‌های آب، نفوذ گرد و غبار و حتی غوطه‌وری در آب برای زمان‌های مشخص است. برای مثال، تست درجه IP68 شامل غوطه‌وری کامل وسیله در آب به مدت طولانی است.

جمع بندی

درجه حفاظت IP یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب تجهیزات برقی و چراغ‌هاست، به‌ویژه در محیط‌هایی که این تجهیزات در معرض گرد و غبار یا آب قرار دارند. با توجه به جدول درجه حفاظت و تفسیر اعداد آن، می‌توانید تجهیزات مناسب را برای نیازهای خاص خود انتخاب کنید.

سوالات متداول

چه درجه حفاظت IP برای چراغ‌های حمام مناسب است؟

چراغ‌های حمام به دلیل وجود رطوبت و بخار نیاز به درجه حفاظتی بالایی دارند. حداقل IP44 برای چراغ‌های حمام توصیه می‌شود، که به معنای محافظت در برابر پاشیدن آب و نفوذ اجسام کوچک است.

چگونه می‌توان تشخیص داد که دستگاهی ضدآب است؟

برای تشخیص میزان ضد آب بودن یک دستگاه، باید به دومین رقم از کد IP آن توجه کنید. برای مثال، درجه IP67 نشان می‌دهد که دستگاه می‌تواند به‌طور موقت در آب غوطه‌ور شود، در حالی که IP68 نشان‌دهنده مقاومت در برابر غوطه‌وری کامل و طولانی مدت در آب است.

چه تفاوتی بین IP44 و IP68 وجود دارد؟

IP44 به معنای محافظت در برابر اشیاء جامد بزرگتر از 1 میلی‌متر و پاشیدن آب از هر جهت است، در حالی که IP68 نشان‌دهنده محافظت کامل در برابر گرد و غبار و غوطه‌وری کامل و طولانی در آب است. IP68 برای دستگاه‌هایی که در معرض شرایط شدیدتر محیطی قرار دارند، کاربرد دارد.