نورپردازی محیط های صنعتی و کارگاهی اهمیت بسیاری دارد، زیرا نور مناسب می‌تواند بر کیفیت کار، ایمنی و بهره‌وری کارمندان، تاثیر بسزایی داشته باشد. مهم است که نورپردازی محیط های صنعتی و کارگاهی به گونه‌ای انجام شود که علاوه بر روشنایی فضا و افزایش امنیت کارکنان، باعث کاهش هزینه‌های انرژی نیز شود. بنابراین بهتر است از لامپ‌های LED و سیستم‌های خودکار روشنایی برای این منظور استفاده شود. در این مقاله از EDC، به مزایای نورپردازی در محیط‌های صنعتی و کارگاهی پرداخته و راهنمایی‌هایی برای انتخاب بهترین محصولات روشنایی ارائه می‌دهیم.
نورپردازی کارگاه‌ها و محیط‌های صنعتی نیازمند توجه به موارد گوناگونی است که همگی بر کیفیت، کارایی و ایمنی محیط کاری تاثیر زیادی دارند. در ادامه به مهم‌ترین عوامل موثر در نورپردازی این فضاها اشاره می‌کنیم:
نوع کاری که در کارگاه یا محیط صنعتی انجام می‌شود، اولین و مهم‌ترین عامل در تعیین نوع و شدت نورپردازی است. فعالیت‌هایی که نیاز به دقت بالا دارند، مانند کارگاه‌های خیاطی، به نور شدیدتر و متمرکز تری نیاز دارند. در مقابل، در محیط‌های ذخیره‌سازی یا انبارها به نورپردازی گسترده ولی با شدت کمتر نیاز است.
ارتفاع سقف در کارگاه‌ها و سوله‌ها نقش مهمی در انتخاب نوع چراغ‌ها و شدت نور ایفا می‌کند. سقف‌های بلندتر نیاز به چراغ‌هایی با قدرت نوردهی بالا دارند تا نور به سطح کاری برسد. در این موارد، استفاده از چراغ‌های LED یا چراغ‌های فلورسنت صنعتی با قدرت بالا مناسب است.
نورپردازی باید به گونه‌ای باشد که هیچ نقطه‌ای از محیط، تاریک یا کم‌نور نباشد؛ زیرا این امر می‌تواند منجر به ایجاد سایه‌های ناخواسته و کاهش دقتِ کار شود. استفاده از چراغ‌های متعدد و نصب آن‌ها در فواصل مناسب می‌تواند به توزیع یکنواخت نور کمک کند.
نور با دمای رنگ بالاتر (نورهای سفید و سرد) معمولا برای محیط‌های کاری مناسب هستند، زیرا احساس هشیاری و تمرکز بیشتری را القا می‌کنند. در مقابل، نورهای گرم‌تر برای فضاهای استراحت یا بخش‌هایی که نیاز به تمرکز کمتری دارند، مناسب‌ترند.
یکی از ویژگی‌های مهم در نورپردازی محیط‌های صنعتی، قابلیت تنظیم شدت نور است. در برخی از فضاها، نیاز است که شدت نور بسته به نوع فعالیت تغییر کند. به عنوان مثال، در زمان انجام کارهای دقیق‌تر ممکن است نیاز به نور بیشتری باشد، در حالی که برای فعالیت‌های معمولی، نور کمتر هم کافیست. استفاده از سیستم‌های نورپردازی با قابلیت تنظیم شدت نور می‌تواند به بهینه‌سازی شرایط نوری کمک کند.
یکی از عوامل مهم در نورپردازی محیط‌های صنعتی، مصرف انرژی است. استفاده از چراغ‌های LED یا سایر سیستم‌های کم‌مصرف می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های برق و افزایش بهره‌وری انرژی شود. همچنین، استفاده از سنسورهای حرکتی یا تایمرها می‌تواند به کاهش مصرف انرژی در زمان‌هایی که نیازی به نور نیست، کمک کند.
چراغ‌هایی که در محیط‌های صنعتی و کارگاهی استفاده می‌شوند، باید دوام و طول عمر بالایی داشته باشند. این محیط‌ها معمولا شرایط سخت‌تری دارند و چراغ‌ها باید بتوانند در برابر گرد و غبار، رطوبت و دمای بالا مقاومت کنند. انتخاب چراغ‌های با کیفیت و مقاوم، به کاهش هزینه‌های نگهداری و تعویض کمک می‌کند.
نورپردازی در محیط‌های صنعتی باید مطابق با استانداردهای ایمنی و روشنایی باشد. این استانداردها شامل حداقل شدت نور لازم برای انجام کارها، توزیع یکنواخت نور و جلوگیری از خیرگی و انعکاس نور است. رعایت این استانداردها می‌تواند از بروز حوادث کاری جلوگیری کرده و محیطی ایمن‌تر ایجاد کند.
برای نورپردازی محیط‌های صنعتی و کارگاهی، علاوه بر دقت و تخصص، باید به چند فاکتور دیگر هم توجه کنید. در ادامه، مراحل نورپردازی این محیط‌ها با جزئیات توضیح داده شده است:
تحلیل نیازهای نوری محیط یکی از مهم‌ترین مراحل است که باید با توجه به فعالیت‌های انجام‌شده و استانداردهای روشنایی صنعتی انجام شود. شاخص نمود رنگ (CRI) و دمای رنگ (CCT) دو فاکتور کلیدی هستند که باید در نظر گرفته شوند.
به عنوان مثال، در محیط‌هایی که نیاز به تشخیص دقیق رنگ‌ها دارند، مانند کارگاه‌های رنگ‌آمیزی یا تولید قطعات الکترونیکی، شاخص نمود رنگ بالا (CRI بیش از 80) توصیه می‌شود. در محیط‌های با تمرکز بیشتر روی فعالیت‌های مکانیکی، دمای رنگ حدود 4000 تا 5000 کلوین، که نور سفید سرد را تامین می‌کند، مناسب است.
چراغ‌های سوله مناسب برای محیط‌های صنعتی باید با استانداردهای ایمنی مانند IP و IK مطابقت داشته باشند. چراغ‌هایی با درجه حفاظت IP65 یا بالاتر برای محیط‌هایی که گرد و غبار یا رطوبت دارند، مناسب‌اند. برای محیط‌هایی که خطر برخورد فیزیکی یا شوک‌های مکانیکی وجود دارد، چراغ‌هایی با درجه حفاظت IK08 یا بالاتر توصیه می‌شود.
برای نورپردازی صحیح، می‌توان از نرم‌افزارهای مهندسی نور مانند DIALux یا Relux استفاده کرد. این نرم‌افزارها به شما این امکان را می‌دهند تا چیدمان چراغ‌ها را شبیه‌سازی کرده و توزیع نور را به دقت محاسبه کنید.در این طراحی باید به لومن خروجی چراغ‌ها، ضریب بهره نوری (LOR) و توزیع نوری (بیانگر نحوه پخش نور) توجه کنید. همچنین، باید روشنایی افقی و عمودی را برای جلوگیری از سایه‌ها و نقاط تاریک در محیط‌های کاری بررسی کنید.
خیرگی و انعکاس نور در محیط‌های صنعتی می‌تواند باعث کاهش دقت و افزایش خستگی چشم شود. برای جلوگیری از این مشکلات، استفاده از چراغ‌های Unified Glare Rating پایین‌تر از 19 توصیه می‌شود.
همچنین، باید زاویه نصب چراغ‌ها را به گونه‌ای تنظیم کنید که نور مستقیما به چشم کارگران نتابد. استفاده از پوشش‌های دیفیوزر و رفلکتورهای آنتی‌گلییر نیز می‌تواند در کاهش خیرگی موثر باشد.
هر صنعت یا فعالیت کاری استانداردهای خاص خود را دارد. به عنوان مثال، استاندارد EN 12464-1 برای روشنایی محیط‌های داخلی، دستورالعمل‌های دقیقی را برای روشنایی صنعتی تعیین کرده است.
این استانداردها شامل حداقل میزان روشنایی (لوکس) برای محیط‌های مختلف، مثل کارگاه‌های مونتاژ، انبارها یا خطوط تولید می‌شود. بررسی این استانداردها و تطبیق طراحی نورپردازی با آن‌ها ضروری است.
نصب سنسورهای روشنایی و کنترل‌های هوشمند می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و افزایش طول عمر سیستم نورپردازی کمک کند.
سنسورهای نور طبیعی (Daylight Sensors) می‌توانند روشنایی چراغ‌ها را بر اساس میزان نور طبیعی موجود در محیط تنظیم کنند. همچنین، سنسورهای حضور (Occupancy Sensors) می‌توانند در مناطقی که حضور افراد موقتی است، چراغ‌ها را به‌صورت خودکار خاموش و روشن کنند.
پس از نصب سیستم نورپردازی، برنامه‌ای برای بررسی چراغ‌ها داشته باشید. این برنامه باید شامل بررسی‌های دوره‌ای، تمیزکاری چراغ‌ها و تعویض قطعات معیوب باشد. به‌ویژه در محیط‌های با آلودگی بالا یا تغییرات شدید دما، نگهداری منظم می‌تواند به جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی کمک کند.
نورپردازی مناسب برای بخش‌های مختلف محیط‌های کارگاهی و صنعتی نیازمند توجه به نیازهای خاص هر بخش است. در ادامه، میزان و نوع نور مورد نیاز برای بخش‌های مختلف این محیط‌ها توضیح داده شده است:
برای مناطق تولید و مونتاژ که نیاز به دقت بالا دارند، استفاده از نورهای سفید سرد با دمای رنگ بین 4000 تا 5000 کلوین و شدت نور (لومن) بالا توصیه می‌شود. معمولا 300 تا 500 لوکس برای این مناطق کافیست.
انبارها و مناطق ذخیره‌سازی نیاز به روشنایی یکنواخت دارند تا به راحتی بتوان به جستجو و مدیریت کالاها پرداخت. معمولا 150 تا 300 لوکس برای این مناطق کافیست.
در کارگاه‌های خیاطی، نور باید به‌طور دقیق و مستقیم روی میزهای کار تابیده شود. 500 تا 750 لوکس برای این مناطق توصیه می‌شود.
برای مناطق تعمیر و نگهداری که نیاز به دقت و تمرکز بالا دارد، 300 تا 500 لوکس با نور سرد و یکنواخت مورد نیاز است.
در مناطق اداری و خدماتی، نور باید برای چشم‌ها راحت باشد. 300 تا 500 لوکس با دمای رنگ بین 3000 تا 4000 کلوین مناسب است.
روشنایی کافی برای مناطق ورودی و خروجی سوله نیز مهم است چراکه ایمنی ورود و خروج کارکنان تضمین شود. 200 تا 400 لوکس کافیست.
در آزمایشگاه‌ها و مناطق تحقیقاتی که نیاز به دقت بالا و تحلیل دقیق دارد، 750 تا 1000 لوکس توصیه می‌شود.
برای محیط‌های صنعتی در فضای باز مانند محوطه‌های کارخانه یا انبارهای خارجی، 150 تا 300 لوکس با توجه به شرایط جوی کافیست.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله نحوه محاسبه میزان نور مورد نیاز مراجعه کنید.
سیستم روشنایی اضطراری در محیط‌های کارگاهی و سوله‌ها به‌ویژه در مواقع بحران یا قطع برق، نقش مهمی در حفظ ایمنی و کارایی دارد. این سیستم‌ها معمولا شامل چراغ‌های اضطراری با باتری‌های داخلی، سیستم‌های روشنایی با منبع تغذیه جداگانه و چراغ‌های نشانگر خروج اضطراری هستند که هرکدام به‌طور ویژه برای تامین روشنایی در شرایط اضطراری طراحی شده‌اند.
EDC با سه دهه تجربه و همکاری با معماران و مشتریان برجسته، انتخابی هوشمندانه برای خرید محصولات روشنایی برای محیط‌های کارگاهی و صنعتی است. با تکیه بر تکنولوژی‌های روز دنیا و تیمی متخصص و مجرب، EDC محصولات خود را با کیفیت بالا و طراحی‌های حرفه‌ای ارائه می‌دهد.
گارانتی 30 + 30 ماه، خدمات رایگان طراحی پروژه و تضمین سلامت محصولات، از جمله ویژگی‌هایی است که EDC را به گزینه‌ای مطمئن و برتر در صنعت روشنایی تبدیل می‌کند. با استفاده از محصولات EDC، می‌توانید به راحتی به نیازهای نورپردازی حرفه‌ای و خاص سوله خود پاسخ دهید و تجربه‌ای بی‌نظیر از روشنایی ایجاد کنید.
