از زمان کودکی، دیدگاه ما در مورد نور، بسیار بدیهی به‌نظر می‌رسد در آن زمان جهان ما، روشن یا تاریک است.
اما در ادامه توضیح خواهیم داد که نور، پدیده‌ای پیچیده‌تر بوده و باید در مقیاس میکروسکوپی آن را بررسی کرد.
نور پس از سفری با سرعت بالا و طی مسافت 149 میلیون کیلومتر (93 میلیون مایل دور) از خورشید به سیاره ما می‌رسد.
پرتو‌ها با سرعتی معادل 186،000 مایل (300،000 کیلومتر) در ثانیه حرکت می‌کنند؛ بنابراین نوری که در هر لحظه می‌بینید، مربوط به هشت دقیقه پیش بوده که از خورشید سفر خودش را آغاز کرده است.
نور چیست؟
طول موجی بین 380 و 780 نور قسمتی از طیف های الکترومغناطیسی با محدوده نانومتر است که چشم انسان توان دریافت و تشخیص آن را دارد.
در طول روز و به علت وجود نور فراوان، چشم انسان قدرت بیشتری برای تشخیص رنگ ها دارد.
بااین حال، شب ها، چنانچه نور کافی نباشد چشم نمی تواند رنگ اجسام را به درستی تشخیص دهد.
شار یا جریان نوری
مطابق منحنی حساسیت چشم انسان، تنها بخشی از تشعشعات الکترومغناطیسی یک منبع نور برای ما قابل رؤیت است.
به این بخش از تشعشعات الکترومغناطیسی که از منبع نور خارج شده است شار (جریان) نوری گفته میشود و واحد اندازهگیری آن لومن (Lm)است.
ضریب بهره نوری
شار نوری خروجی از یک منبع نوری نسبت به توان الکتریکی مصرفی آن را ضریب بهره نوری می نامند و واحد سنجش آن لومن بروات است.
شدت نور(l)
به چگالی شارنوری در فضا یا نسبت شارنوری به زاویه فضایی شدت نور گفته می شود.
واحد اندازه گیری آن شمع یا کاندل (cd) است.
درخشندگی یا تراکم نور(L)
درخشندگی میزان نور باز تابیده از یک سطح است که از تابش یک منبع روشنایی به آن سطح و در جهت معینی بازتابش می شود.
شدت روشنایی(E)
نسبت شارنوری تابیده شده به یک سطح را شدت روشنایی می خوانند.
واحد اندازه گیری آن لوکس (lux) است.
به عبارتی دیگر شدت نور یعنی : Ee/v = dΦe/v / dA
ضریب حفظ شار نوری
ضریب حفظ شار نوری عبارت است از حاصل تقسیم مقدار شار نوری خروجی از لامپ یا چراغ،پس از گذشت زمانی مشخص نسبت به مقدار شارنوری اولیه خارج شده از لامپ یا چراغ.
این کمیت ،نسبت نور تولید شده توسط یک منبع نور(لامپ یا چراغ و…)در زمانی که به تازگی شروع به انتشار کرده است(نواست)،به مقدار نوری که منتشر شده از آن پس از گذشت مدت زمان معینی از شروع کارکرد آن را نشان می دهد.
به طور مثال ضریب حفظ شارنوری در لامپ های فلورسنت فشرده(اصطلاحا کم مصرف) حداقل 80% بعد از گذشت 2000ساعت و در لامپ های LED حداقل 70% پس از گذشت 20% طول عمر اسمی(حداکثر 6000 ساعت)است.(اعداد مذکور تقریبی بوده و با توجه به سازندگان مختلف تغییر میکند).
در چراغ ها ضریب حفظ شار نوری به صورت مجزا تعیین شود،زیرا عواملی چون گردوغبار و فرسودگی و درجه حفاظت(IP)باعث کاهش شار خروجی چراغ در طول زمان می شود.
این ضریب یا توسط سازنده چراغ اعلام می شود و یا از جدول زیر استخراج می شود.
ضریب نگهداری چراغ شامل حاصل ضرب عدد مذکور در مقدار ضریب حفظ شارنوری لامپ(منبع نوری)است.
جدول زمانی نگهداری(فواصل مربوط به تمیز کردن و نگهداری لامپ ها و متعلقات) می بایست ثبت شود.
منحنی پخش نور
برای بیان چگونگی تابش نور در اطراف چراغ، از منحنی پخش نور چراغ استفاده می شود.
منحنی قطبی بیان کننده پهنای تابش نور در زوایا و فواصل متخلف از دهانه چراغ منحنی ایزولوکس بیان گر چگونگی تابش نور در محیط است.
ضریب انعکاس
نسبت شار نوری منعکس شده از یک سطح به کل شار نوری که به آن می تابد، ضریب انعکاس نامیده می شود و برحسب درصد بیان می شود.
در حالت کلی ضریب انعکاس سطوح روشن در حدود 80-90 درصد و برای سطوح تیره در حدود 20 درصد است.
ضریب انعکاس تقریبی برخی از مواد و رنگ ها در جدول زیر آورده شده است:
درجه حفاظت IP و IK
اما کن مختلف متناسب با ماهیت و کاربری خود نیاز به چراغ های مختلفی دارند.
در این راستا تولید کنندگان، طبق جدول های استداندارد و پس از انجام تست های مورد نیاز، کد حفاظتی معینی را روی کالای خود درج می کنند که به کد iP شهرت دارد.
پس از این دو حروف دو رقم ثبت می شود.اولین رقم درجه حفاظت چراغ در مقابل ورود اشیاء و ذرات را نشان می دهد و رقم دوم به حفاظت در مقابل نفوذ آب و رطوبت مربوط می شود.
آزمون حفاظتی IK
درجه بندی IK میزان حفاظت ارائه شده توسط محفظه لوازم الکتریکی در برابر اثرات مکانیکی خارجی (ضربه) را تعیین می کند.
IK به صورت IKXX نمایش داده می شود، که”XX” می تواند بین 00 تا 10 متغییر باشد.
انرژی ضربه (برحسب ژول)، فاصله وزنه از محفظه (برچسب میلی متر)و جرم وزنه(برحسب کیلوگرم) از شاخص های اساسی این آزمون هستند.
جهت مطالعه فصل دوم مفاهیم روشنایی نورپردازی کلیک کنید
1-کتاب مروری بر مفاهیم روشنایی، نورپردازی و تجهیزات مرتبط
