نورپردازی مسجد و اماکن زیارتی نقش مهمی را در طراحی معماری آن ایفا می‌کند. بیشترین میزان استفاده از نور در چنین مکان‌هایی، مربوط به فضای داخلی و حیاط‌ها است. ازآنجاکه مساجد و اماکن زیارتی، فضاهایی معنوی هستند که انسان‌ها برای راز و نیاز به آنجا می‌روند، نور باید به گونه‌ای بتابد که فضایی آرامش‌بخش ایجاد شود و درعین‌حال دید افراد را با مشکل مواجه نکند. به دلیل اهمیت این موضوع، در این مطلب از EDC قصد داریم در مورد نورپردازی اماکن زیارتی و مسجد نکاتی را در اختیارتان قرار دهیم تا با دانستن آن‌ها بتوانید فضایی معنوی به وجود بیاورید.
نورپردازی مسجد و اماکن زیارتی علاوه بر اینکه کاربری مذهبی دارد، دارای ارزش‌های فرهنگی نیز است. هدف از نورپردازی چنین اماکنی، ایجاد فضایی آرامش‌بخش و معنوی است که حس روحانیت را القا کند. از مهم‌ترین اصولی که در نورپردازی مساجد باید مورد توجه قرار بگیرد، می‌توان به جزئیات معماری، استفاده از نورهای ملایم و گرم و پرهیز از نورهای زننده و خیره‌کننده اشاره کرد.
در هر بخش از مساجد و اماکن زیارتی، نوع نورپردازی و چراغ‌های مورد استفاده متفاوت بوده و شامل موارد زیر می‌شوند:
ازآنجاکه محراب و منبر دو نقطه کانونی مسجد هستند، باید برای آن‌ها از نورپردازی‌های متمرکز و برجسته استفاده شود. چراغ‌های نقطه‌ای یا همان اسپات لایت‌های دارای نور گرم و ملایم، می‌توانند جزئیات این بخش‌ها را به خوبی نشان دهند. همچنین برای ایجاد جلوه‌ای روحانی‌تر و معنوی‌تر می‌توان از نورپردازی مخفی در پشت محراب و منبر استفاده کرد. نورپردازی در چنین قسمت‌هایی باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر تاکید بر اهمیت این بخش‌ها، برای نمازگزاران مزاحمت و خیرگی ایجاد نکند.
گنبد و مناره‌ها در شب باعث ایجاد جلوه‌ای باشکوه می‌شوند. استفاده از پروژکتورهای LED با نورهای رنگی ملایم، باعث زیباتر شدن و چشم‌نوازتر شدن این بخش‌ها خواهد شد. برای داخل گنبد می‌توانید به سراغ چراغ‌های مخفی و نورهای ملایم بروید تا فضایی روحانی و معنوی داشته باشید. در نورپردازی مناره‌ها نیز باید نورهایی را به کار ببرید که هم روشنایی کافی ایجاد کنند و هم جلوی ایجاد آلودگی نوری را بگیرند.
در شبستان که فضای اصلی مساجد است، باید از نورپردازی‌های یکنواخت و ملایم استفاده شود. چراغ‌های سقفی با نورهای گرم و پخش‌کننده خود، می‌توانند روشنایی این بخش را تامین کنند. همچنین برای ایجاد فضایی آرامش‌بخش‌تر می‌توان از چراغ‌های دیواری داخلی و آویز استفاده کرد.
صحن و محوطه، نقش مهی را در ایجاد فضایی دعوت‌کننده و ایمن در شب ایفا می‌کنند. چراغ‌های پارکی و ستون برای تامین روشنایی این بخش‌ها کافی هستند. همچنین می‌توان از نورهای ریسه‌ای برای نورپردازی مسیرها و درختان استفاده کرد.
در اماکن زیارتی، استفاده از نورهای مخفی و ملایم و همچنین نورپردازی‌های اطراف حرم، می‌توانند ایجاد فضایی آرام و معنوی را به همراه داشته باشند. علاوه بر این، استفاده از لوسترهای بزرگ در داخل اماکن زیارتی، ایجاد شکوه و عظمت را به همراه خواهد داشت.
برای نورپردازی داخل مسجد و بیرون آن، رعایت نکات و تکنیک‌های خاص برای ایجاد فضایی همراه با آرامش ضروری است. برخی از این تکنیک‌ها و نکات کلیدی شامل موارد زیر می‌شوند:
شدت نور در چنین فضاهایی باید به میزانی باشد که علاوه بر تامین روشنایی کافی، دید نمازگزاران و زائران را اذیت نکند. برای شبستان‌ها و فضاهای اصلی باید از نور ملایم و یکنواخت و برای محراب و منبر باید از نور متمرکز و برجسته استفاده شود. به‌طورکلی توصیه می‌شود شدت نور در چنین فضاهایی کمتر از فضاهای تجاری و اداری باشد تا ایجاد فضایی آرام و معنوی را به همراه داشته باشد.
در مقاله پارامترهای روشنایی، با تمامی پارامترها آشنا شوید.
دمای رنگ نور عامل مهم دیگری در ایجاد حس و حال مورد نیاز در هر فضایی‌ست. نورهای گرمی که دمای پایینی دارند (2700 تا 3000 کلوین)، حس صمیمیت و گرما را القا می‌کنند و برای فضاهای معنوی بسیار مناسب هستند. این در حالی است که نورهای سرد با دمای بالا (4000 کلوین و بالاتر) بیشتر مناسب فضاهای اداری و نورپردازی تجاری بوده و برای مکان‌های مذهبی توصیه نمی‌شوند؛ دلیلش هم این است که حس سردی و بی‌روحی را انتقال می‌دهند.
به منظور برجسته‌سازی عناصر معماری و تزئینات مهم مسجد و مکان‌های زیارتی می‌توان از نورپردازی تاکیدی استفاده کرد. چراغ‌های نقطه‌ای یا همان اسپات لایت‌ها و همچنین نورهای متمرکز، محراب، منبر، گنبد، مناره‌ها و دیگر اجزای مهم را به خوبی نمایان خواهند کرد.
در نورپردازی مسجد و اماکن زیارتی، توجه به معماری، فرهنگ و ارزش‌های معنوی هر مکان بسیار حائز اهمیت است. نورپردازی در چنین مکان‌هایی باید با معماری و هویت فرهنگی آنجا همخوانی داشته باشد و حس و حال معنوی آن را تقویت کند.
در ادامه به نمونه‌هایی از نورپردازی مساجد معروف اشاره می‌کنیم:
نورپردازی مسجد شیخ لطف‌الله که یکی از شاهکارهای معماری دوره صفوی است، به گونه است که زیبایی کاشی‌کاری‌های معرق و نقوش اسلیمی را در شب نیز به نمایش می‌گذارد. برای گنبد و نمای بیرونی مسجد نیز از نورهای ملایم و گرم استفاده شده تا جلوه‌ای معنوی و روحانی داشته باشند.
مسجد مکی زاهدان که یکی از بزرگ‌ترین مساجد اهل سنت ایران است، نورپردازی منحصربه‌فردی دارد. در نمای بیرونی این مسجد، پروژکتورهای LED و همچنین نورهای رنگی ملایم، جلوه‌ای چشم‌نواز به آن بخشیده است. در داخل مسجد نیز استفاده از نورهای یکنواخت و ملایم، فضایی آرام و دلنشین را برای نمازگزاران فراهم کرده است.
مسجد نصیر الملک معروف به مسجد صورتی، با شیشه‌های رنگی و کاشی‌کاری‌های زیبایی که دارد، از نورپردازی فوق‌العاده‌ای بهره می‌برد. در طول روز با تابیدن نور خورشید به شیشه‌های رنگی، جلوه‌ای بی‌نظیر ایجاد می‌شود و در شب نیز نورپردازی داخلی مسجد، فضایی رویایی و خیال‌انگیز را ایجاد می‌کند.
طراحی رایگان ای دی سی خدمت ارزشمندی است که با بهره‌گیری از تخصص کارشناسان نورپردازی، منجر به بهبود کیفیت نورپردازی و همچنین کاهش هزینه‌ها خواهد شد. در این طراحی، معماری، هویت فرهنگی و ارزش‌های معنوی هر مکان در نظر گرفته می‌شود تا فضایی آرامش‌بخش ایجاد گردد. علاوه بر این، استفاده از تکنیک‌های مناسب می‌تواند جزئیات معماری و تزئینات را به بهترین شکل ممکن نشان دهد. از طریق سپردن پروژه‌های نورپردازی خود به ای دی سی می‌توانید از برترین تکنولوژی‌های روز دنیا و تیمی متخصص و مجرب بهره ببرید.
به‌طورکلی می‌توان گفت نورپردازی اماکن زیارتی و مسجد، هنری است که با تلفیق نور و روشنایی، باعث ایجاد فضایی معنوی و آرامش‌بخش می‌شود. این هنر علاوه بر اینکه جزئیات معماری و تزئینات را به نمایش می‌گذارد، حس روحانیت و اتصال به معنویت را نیز در بازدیدکنندگان تقویت خواهد کرد.
